Unicka Cerkiew pw. św. Nikity w Kostomłotach
Unicka Cerkiew pw. św. Nikity w Kostomłotach
Kostomłoty leżą w gminie Kodeń, nad pięknym i malowniczym Bugiem. Obecna tu parafia katolicka obrządku wschodniego powstała w 1627 r. na fali wydarzeń związanych z zawarciem tzw. Unii Brzeskiej. Drewniana kostomłocka cerkiew pochodzi z pierwszej połowy XVII w.
Znajduje się tutaj ikona patrona cerkwi – św. Nikity – pochodząca również z XVII w. Na jej rewersie można przeczytać dedykację: „Obraz ten dla nowo pobudowanej cerkwi unickiej w Kostomłotach ofiarowała Teodora z Pryłuk z mężem i synami. 1631 r.„ Cerkiew Kostomłocka od samego początku była świątynią katolicką i taką pozostanie, choć nieraz w dalszej i bliższej historii gromadziły się nad nią ciemne chmury roszczeń obcych, wspieranych zaborczymi dekretami carów.
Przełomowym momentem w dziejach Kościoła Unickiego był Synod Zamojski z 1720 r., od czasów którego nastąpił niebywały rozwój Kościoła, nazywanego również od tego synodu greckokatolickim. Skupiał on wówczas w 8 diecezjach ok. 7 milionową rzeszę wiernych. Jednak okres zaborów Polski przyczynił się do rusyfikacji Kościoła Greckokatolickiego, a ostatecznie do jego likwidacji w 1875 r. Kasatę diecezji chełmsko-bełskiej poprzedziły krwawe prześladowania. Najbardziej spektakularne miały miejsce w Polubiczach, Drelowie i Pratulinie, gdzie zginęło łącznie 26 mężczyzn.
Z początkiem XX w. zmienia się sytuacja prześladowanych Unitów. Na mocy wydanego w 1905 r. przez cara Mikołaja II tzw. Ukazu Tolerancyjnego Unici mogą zmienić obrządek na rzymsko-katolicki. Kilkanaście lat później dzięki staraniom biskupa Ks. Henryka Przyździeckiego odrodził się kościół greckokatolicki w ramach tzw. Neounii.
31 stycznia 1927 odrodziła się neounicka parafia w Kostomłotach. W latach 1927-1939 proboszczowie często się zmieniali, dopiero Aleksander Przyłucki, który objął parafię w 1940 r. został tu na dłużej. Ten absolwent Seminarium Duchownego w Dubnie przetrwał w Kostomłotach najtrudniejszy okres w historii odrodzonej parafii greckokatolickiej. Następcą ks. Przyłuckiego został marianin o. Roman Piętka. Duszpasterzował w Kostomłotach w latach 1967-2007. Za jego czasów parafia podlegała jurysdykcji prymasów Polski. W latach 2007-2019 proboszczem parafii był Ks. Mgr Zbigniew Nikoniuk, a od 2019 r. posługę pełni Ks. Mgr Piotr Witkowicz. Obecnie parafia liczy ok. 150 wiernych.
Dnia 22 marca 1966 r. Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków.
Parafia Kostomłoty jest dziś miejscem chętnie odwiedzanym przez tysiące pielgrzymów i turystów, cenionym ośrodkiem rekolekcyjnym, zakątkiem odwiedzanym przez młodszych i starszych. Niesłabnącą popularnością cieszą się tu parafialne odpusty połączone z biesiadami pieśni podlaskiej gromadzące setki pielgrzymów z regionu, całej Polski, a nawet z zagranicy. Atrakcyjności parafii dodaje agroturystyczna baza noclegowa.
tekst: kostomloty.com, zdjęcia: Ewa Rafałko
